مناقشه قره باغ (۲)

 مناقشه قره باغ  

ازنظر دینی و مذهی نیز جمعیت منطقه شامل مسلمانان شیعه ، سنی ، یزیدی ،بهاییان ،مسیحیان ارتدوکس و گریگوری و گرجی و نیز یهودیان میباشد یعنی هر سه دین آسمانی با شاخه های انحرافی چون بهاییت را مشاهده می کنیم . 

  مناقشه قره باغ  که به عنوان مطالعه موردی انخاب گشته بر خلاف آنچیزی که برخی گروهها به خصوص ملی گراهای لائیک در ایران تبلیغ میکنند ، صرفا مناقشه ای قومی - ملی یا فرهنگی - زبانی نبوده و به شدت رنگ مذهبی داشته است .

مساجدی که در سرزمینهای اسغالی به دست ارامنه ویران گشتند یا تبدیل به محل نگهداری دام و طیور  شدند ، اسامی جلاله الله و اسامی اهل بیت ( ع)  که مورد اصابت تیر مستقیم قرار گرفتند و قرآنها و کتب مقدس اسلامی و شیعی که آتش زده شدند ، که ازشدت نفرت ارامنه علیه مسمانان و شیعیان  حکایت می کند ، دلیلی بر این ادعاست .

با این وجود بنا به برخی ملاحظات و نیز  محدودیت زمانی ، بر مسائل اتنیکی و قومی در این تحقیق اشاره خواهد شد و ازمنظر تنازعات قومی  به مساله وارد میشویم .

چهارچوب نظری :   

   قوم (Ethno) به گروهی از مردم اتلاق می‎شود که در طول تاریخ در سرزمینی معین با هم پیوندهای اقتصادی، فرهنگی و خویشاوندی برقرار کرده‎اند.

این سازمان اجتماعی شکل یافته دارای پیوندهای خونی و ویژگی‎های فرهنگی، دینی، آداب و رسوم، سنت‎ها، ارزش‎های اجتماعی و زبان مشترک می‎باشد. تعلق به یک گروه قومی که شامل آگاهی نسبت به ریشه‎های تاریخی و سنت‎های مشترک باشد را قومیت (Ethnic) نامند.

 احساس منشأ مشترک (خیالی یا واقعی)، سرنوشت مشترک و انحصار‎طلبی مشترک که سبب تقسیم جوامع به گروه‎های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مجزا شود را قوم‎گرایی (Ethnonationalism) می‎نامند.

قوم محوری، الگوی ذهنی بسیار شایعی است که افراد وابسته به آن قوم، فرهنگ خود را برترین فرهنگ موجود می‎دانند و برمبنای ارزش‎های اجتماعی درونی شده خود به داوری ارزش‎های اجتماعات دیگر می‎پردازند.

یکی از شاخص‎های این گرایش نامرئی برتری‎طلبی می‎باشد که به همراه وجود مشترکات در یک میدان تعاملی درون گروهی، هویت جمعی در آنها شکل می‎گیرد.

فارغ از این تعاریف، قوم و قوم‎گرایی به عنوان یک معضل جدی در فراگرد روند دولت‎سازی و ملت‎سازی در دوران مدرن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان سیاسی و اجتماعی قرار گرفته است. این موضوع همانند دیگر مفاهیم انسانی که دارای ماهیتی سیال و تغییر پذیر می‎باشد و دستخوش تعابیر و قرائت‎های گوناگونی گردیده است و بدین جهت حصول به یک دیدگاه مشترک درباره ابعاد گوناگون این موضوع از جنبه‎های تهدیدزایی یا فرصت‎سازی را برای جوامع انسانی به تعویق انداخته است.

 اما علیرغم تنوع نگرش‎ها، این موضوع که تحولات قومی در آینده به عنوان یکی از گفتمان‏های مسلط در روابط بین‎الملل به تغییراتی در نقشه سیاسی و جغرافیایی برخی از مناطق جهان خواهد انجامید و این گزاره که بسیاری از بحران‎های جهان آینده در چارچوب کیفیت تعامل سه عنصر قومیت، قدرت و حکومت تبیین خواهد شد، نقطه عزیمت درصد زیادی از اندیشمندان سیاسی قرن حاضر، محسوب می‎شود.

بر این اساس واکرکانو معتقد است که آگاهی‎های قومی و نیازمندی‎های آن، موضوعی است که در آینده تحقق خواهد یافت.

تافلر هزاره سوم‌ را هزاره قومیت‎ها خطاب کرده و پیش‎بینی می‎کند که اعضای سازمان ملل متحد در این هزاره به سیصد عضو افزایش خواهد یافت.

هنری کیسنجر قرن 21 را قرن ملت‎های بدون دولت نامیده و دیکی کریستوفر این مسأله را همراه با مخاطرات بسیار برای نظام بین‎الملل عنوان می‎کند.

 براین اساس می‎توان گفت که اعتقاد به عنصر ناسیونالیزم قومی به عنوان عاملی تنش‎زا برای نظام بین‎المللی به تدریج به ادبیات روابط بین‎الملل وارد شده است از منظری دیگر علاوه بر تلاش‎های نظری مزبور، برخی اندیشمندان، نیز کوشیده‎‏اند با ارائه تئوری و مدل‎های متنوع علاوه بر شناخت صحیح این پدیده، راهکارهایی را نیز برای حل این ”معضل“ بیابند که از آن جمله می‎توان به لیپهارت و نوردلینگر اشاره کرد که با تمایلات نومحافظه‎کارانه و از منظری حقوقی و قانونی مکانیزم‎هایی همچون ائتلاف نخبگان گروه های مختلف، امتیازدهی، امتحانات تناسبی، سیاست زدایی از جامعه، فدرالیسم، و وتوی متقابل را برای رفع این مشکل در چارچوب دولت ملی پیشنهاد می‎کنند.

نگرش نو محافظه کاری افرادی چون لیپهارت و نورد لینگر با دو ذهنیت محافظه کارانه دیگر از سوی هانتینگتون و پارسونز مواجه است. هانتینگتون بعدها خوش بینی نومحافظه کاران قانون اساسی‏گرا را تا حد زیادی نفی می کند.

پیش بینی نظری او بر “برخورد تمدن ها” ناظر است. این نگرش حاکی از آن است که گرایشات قومی - فرقه ای و فرهنگی به احتمال زیاد زمینه ساز تعارض و برخورد فرهنگی می شود.

او متعتقد است که تنش‎ها و منازعات جدی در آینده از بحران هویت در ملتها نشأت خواهد گرفت

پارسونز نیز از جمله محافظه کاران نظریه سیستمهاست. اونیز احتمال می‏دهد که جوامعی که در آنها تعارض فرهنگی وجود داشته باشد، احتمال زیادی دارد که با بحران مواجه شوند در نتیجه او دو نوع الگوی تحول را پیشنهاد می کند که به نام مدل ثبات و مدل تحول مشهورند.

وی هر جامعه سیاسی را حاوی چهار نهاد اقتصادی، سیاسی، حقوقی، و فرهنگی می داند. در مورد جوامع با ثبات تصور او این است که این جوامع می توانند بدون دغدغه خاطر تحول را از اقتصاد شروع کنند و به حوزه سیاست و سپس حقوق تسری دهد و در حوزه فرهنگ ختم نماید.

در نظر پارسونز، مدل تحول در جوامع نااستوار شکل معکوس پیدا می کند. ابتدا باید مشکل فرهنگی حل شود، سپس حوزه های کارکردی دیگر یعنی حوزه حقوق و سپس سیاست تسری یابد و در حوزه اقتصاد ختم شود.

در نظر پارسونز هر یک از نهادهای تابعه فوق دارای کارکرد خاصی است.

فرهنگ به همبستگی معنوی جامعه می انجامد و حقوق همبستگی بیرونی را تضمین می کند، نظام تابعه سیاسی زمینه را برای نیل به هدف هموار می سازد، و اقتصاد کار ویژه انطباق گرایی نظام سیاسی را به عهده دارد.  

ادامه دارد